Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady działania samorządu gminnego jest ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz .U. z 2001r. Nr 142, poz.1591, z póź . zm.) w oparciu o którą samorząd gminny działał w nowych warunkach ustrojowych państwa od 1990r.
W związku z wejściem w życie 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej wprowadzającej zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa Kocmyrzów-Lubrzyca jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego należy do Powiatu Krakowskiego.
Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w szczególności zadania własne obejmują sprawy:
- ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej
- gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
- wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz
- działalności w zakresie telekomunikacji
- lokalnego transportu zbiorowego
- ochrony zdrowia
- pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
- wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej
- gminnego budownictwa mieszkaniowego
- edukacji publicznej
- kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
- kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych
- targowisk i hal targowych
- zieleni gminnej i zadrzewień
- cmentarzy gminnych
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego
- utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych
- polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej
- wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej
- promocji gminy
- współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych
- współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw
Zadania zlecone: są to inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb państwa ustawowo zlecone do wykonania jednostkom samorządu terytorialnego. Są:
- przekazywane na mocy regulacji ustawowej;
- przekazywane w drodze porozumień między jednostką samorządu terytorialnego a administracją rządową.
Organy gminy:
- władza uchwałodawcza i kontrolna - Rada Gminy
- władza wykonawcza - Wójt Gminy
RADA GMINY
Organ uchwałodawczy i kontrolny. Skład rady gminy ustalany jest w drodze wyborów. Kadencja rady gminy trwa 5 lat (od 2018 r.), w latach 1990-2017 trwała 4 lata.
Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
- uchwalanie statutu gminy
- ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności
- powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu, oraz sekretarza gminy - na wniosek wójta
- uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu
- uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
- uchwalanie programów gospodarczych
- ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki
- podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących:
- określania zasad nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości gruntowych,
- wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy
- emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta
- zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów, ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez wójta w roku budżetowym
- zaciągania zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy
- tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i występowania z nich, określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta
- tworzenia likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek
- ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym, określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania
- podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 2a ustawy o samorządzie gminnym
- podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku
- podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych
- podejmowanie uchwał w sprawach: herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników,
- nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
- podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów
- stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy
WÓJT GMINY
Wójt Gminy jest organem wykonawczym, wybieranym w bezpośrednich wyborach. Kadencja wójta trwa 5 lat (od 2018 r.), w latach 1990-2017 kadencja wójta trwała 4 lata.
Wójt Gminy wykonuje uchwały Rady i zadania Gminy określone przepisami prawa a w szczególności: przygotowuje projekty uchwał Rady, realizuje zadania wynikające z uchwał Rady, wykonuje zadania i wydaje zarządzenia zgodnie z obowiązującymi przepisami, składa Radzie sprawozdania ze swej działalności, kieruje bieżącymi sprawami Gminy i reprezentuje ją na zewnątrz, gospodaruje mieniem komunalnym, wykonuje budżet, powołuje i odwołuje Zastępcę Wójta, zatrudnia i zwalnia kierowników i dyrektorów gminnych jednostek organizacyjnych.
Wójt jako organ administracji wydaje indywidualne decyzje z zakresu administracji publicznej (zarówno z zakresu zadań własnych gminy jak i zadań zleconych). Do wydawania decyzji wójt może upoważnić zastępcę lub innych pracowników urzędu gminy. Od decyzji wydawanych przez wójta służy odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (chyba, że przepis ustawowy stanowi inaczej).
Wójt Gminy wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy, którego jest kierownikiem.