Czulice

Genezę nazwy tej miejscowości prof. K. Rymut wywodzi od nazwy patronimicznej wywodzącej się od nazwy osobowej „Czuła”. Można ją przyrównać do słów „czuły” lub „czuć”. Istnieje także hipoteza wywodząca nazwę Czulic od nazwiska rodowego jej pierwszych historycznych właścicieli - rodziny Czulickich herbu Czewoja. Pierwsze historyczne wzmianki dotyczące tej miejscowości pochodzą z lat 1325 – 1327. Potwierdzają one istnienie w tym czasie parafii w Czulicach.

W okresie XIV – XVI wieku Czulice były własnością szlachecką rodziny Czulickich. Spośród, których wymienić należy Imrama Senior z Czulic, rycerza poległego w bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku, którego imię wymienia w swoich „Rocznikach Królestwa Polskiego” Jan Długosz. W XVII wieku należały Czulice do średniozamożnej rodziny szlacheckiej Popowskich. Natomiast w następnym stuleciu jej właścicielami była m.in. rodzina Morskich (Zygmunt Morski – burgrabia zamku krakowskiego).

Na początku XVIII wieku, w okresie wielkiej zarazy, która wówczas nawiedziła Polskę, Czulice wraz z Karniowem, stały się miejscem pobytu biskupa krakowskiego Kazimierza Łubieńskiego. W lipcu 1708 r. biskup Łubieński przewodniczył w Czulicach uroczystościom Bożego Ciała, a w grudniu tegoż roku został ojcem chrzestnym syna Zygmunta Morskiego – Franciszka.

Po upadku I Rzeczypospolitej, Czulice stały się nadgraniczną miejscowością monarchii habsburskiej (w latach 1815 -1846 Czulice należały do Wolnego Miasta Krakowa). W okresie Powstania Styczniowego (1863-64), takie położenie Czulic sprawiło, iż stały się one jednym z ważniejszych miejsc przerzutu broni i ochotników z Galicji do zaboru rosyjskiego. W XIX wieku należały Czulice m.in. do ordynata Krzyżanowskiego, Antoniego Dąbskiego aż wreszcie stały się własnością rodziny van Wollenów. W posiadaniu tej rodziny majątek czulicki pozostał aż do 1945 roku.

W okresie II Rzeczypospolitej (1918-1939) w  Czulicach  działały m.in.  Spółdzielnia Mleczarska,w której produkowano znane i cenione w Krakowie masło „Jagódka, Kasa Stefczyka, Kółko Rolnicze, Koło Pszczelarzy, Koło Sadowników, Bank Ludowy. Ważna rolę w życiu mieszkańców wsi pełniła Straż Pożarna, która została założona  w 1903 roku. W Czulicach działało również Koło Młodzieży Wiejskiej oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej. Istotną  rolę w rozwoju inicjatyw społecznych w międzywojennych Czulicach odegrała rodzina van Wollen, a zwłaszcza Franciszek van Wollen i jego małżonka Maria, która była m.in. inicjatorką i organizatorką wystawienia przez młodzież z Czulic w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie inscenizacji „Hanusinego wesela” J. Cierniaka (1933 r.).

W latach hitlerowskiej okupacji działały w Czulicach organizacje konspiracyjne, prowadzono tajne nauczanie. Tutaj schronienie znalazło też wielu powstańców warszawskich, wśród których byli m.in. Wł. Bartoszewski oraz prof. K. Kumaniecki, jeden z najwybitniejszych polskich filologów klasycznych.

Od 1973 roku Czulice należą do gminy Kocmyrzów-Luborzyca.