Oprócz szlaków rowerowych warto polecić szlaki dla piechurów: szlak spacerowy w Łuczycach o dł. 5,5 km prezentujący (na tablicach) lokalne ciekawostki historyczne oraz obszar wsp. lasu nad Goszczą, na którym zostały wytyczone trasy nordic walking oraz dla młodzieży ścieżka edukacyjna „Pomocnik leśnika”. Jej ideę, zasady funkcjonowania i opis zamieszczony został na stronie Lasów Państwowych - Nadleśnictwa Miechów (www.pomocniklesnika.pl - na miejscu tablice z kodem QR). Nadto przez las nad Goszczą przebiega odcinek trasy pielgrzymkowej „Drogi św. Jakuba” z Sandomierza do Krakowa. Wszystkie szlaki zbiegają się na polanie edukacyjno-rekreacyjnej, na której oprócz szeregu interesujących tablic o treściach przyrodniczych urządzono miejsce biwakowania z zadaszonymi altanami i kręgiem pod ognisko.
Bardziej wymagającym wysiłku fizycznego gmina oferuje siłownie zewnętrzne (plenerowe) przy szlakach rowerowych w Baranówce i Goszycach, a poza nimi także w Dojazdowie, Krzysztoforzycach oraz Łuczycach. Natomiast zainteresowani innymi formami aktywnego wypoczynku, jak jeżdziectwo mogą skorzystać z ofert „Stajni Dakar” w Kocmyrzowie, „Rancha West” w Głębokiej oraz „Stadniny Kochul” w Goszczy Kielniku, zaś miłośnicy paintballu z poligonu w Prusach. Swoistą atrakcją gminy z pewnością pozostaje również tor kartingowy w Sulechowie.
Szczegółowy opis tras rowerowych, a dokładnie tego co można zobaczyć i zwiedzić przemierzając Gminę Kocmyrzów - Luborzyca rowerem prezentujemy poniżej:
Położenie administracyjne i geograficzne
Gmina wiejska Kocmyrzów-Luborzyca położona jest w środkowej części województwa małopolskiego w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa i wchodzi w skład powiatu krakowskiego ziemskiego. Gmina ma charakter podmiejski i stanowi bezpośrednie zaplecze Krakowa, z którym łączą ją sprawne powiązania komunikacyjne oraz ścisłe związki gospodarcze. Graniczy ona od południa z miastem Kraków, od wschodu z gminą Koniusza, od północy z gminą Słomniki, od północnego-zachodu z gminą Iwanowice Włościańskie, od zachodu z gminą Michałowice. Gminę Kocmyrzów-Luborzyca tworzy 25 sołectw: Baranówka, Czulice, Dojazdów, Głęboka, Goszcza, Goszyce, Karniów, Kocmyrzów, Krzysztoforzyce, Luborzyca, Łososkowice, Łuczyce, Maciejowice, Marszowice, Pietrzejowice, Prusy, Rawałowice, Sadowie, Skrzeszowice, Sulechów, Wiktorowice, Wilków, Wola Luborzycka, Wysiółek Luborzycki, Zastów.
Powierzchnia gminy obejmuje obszar ok. 8253 ha, a największe miejscowości to: Łuczyce (644 ha), Goszcza (620 ha) oraz Skrzeszowice (565 ha). W strukturze użytkowania terenów dominują użytki rolne ok. 7153 ha, lasy i zadrzewienia zajmują ok. 463 ha, tereny zabudowane to ok. 311 ha.
Według podziału fizyczno-geograficznego Polski J. Kondrackiego gmina Kocmyrzów-Luborzyca położona jest na terenie Wyżyny Małopolskiej, w makroregionie Niecka Nidziańska na pograniczu dwóch subregionów: Płaskowyżu Proszowickiego (południowa część gminy) i Wyżyny Miechowskiej (północna część gminy). Ukształtowanie terenu cechuje układ łagodnie pofałdowanych garbów. Typowymi formami rzeźby terenu są szerokie garby o łagodnych stokach porozcinane licznymi dolinami o stromych zboczach. Najwyższe wzniesienie o wysokości 345 m n.p.m. znajduje się w Goszczy, a najniżej położone tereny znajdują się w Krzysztoforzycach (na pograniczu z Krakowem) - 213 m n.p.m. Największym ciekiem wodnym jest potok Baranówka, który uchodzi do rzeki Dłubni, w której zlewni znajduje się większość terytorium gminy. Obszar południowo - wschodni znajduje się w zlewni potoku Kościelnickiego, natomiast północna część gminy znajduje się w zlewni Szreniawy
Gminę Kocmyrzów-Luborzyca zamieszkuje 17 195 mieszkańców (stan na koniec sierpnia 2023 r.), a do najludniejszych miejscowości należą: Łuczyce – 1733 mieszkańców, Kocmyrzów – 1176 mieszkańców oraz Dojazdów – 1064 mieszkańców. Analiza danych pozwala stwierdzić,iż od 2000 roku liczba mieszkańców gminy systematycznie wzrasta. Na wzrost ten wpływają walory przyrodnicze, bliskość Krakowa oraz dobrze funkcjonująca komunikacja.
W strukturze użytkowania terenów dominują użytki rolne ok. 7153 ha, lasy i zadrzewienia zajmują ok. 463 ha, tereny zabudowane ok. 311 ha. W gminie przeważają małe gospodarstwa rolne o powierzchni maksymalnie 1-2 ha. Sektorem dominującym w rolnictwie jest sektor prywatny. Występujące na terenie gminy żyzne gleby i specyficzny mikroklimat, sprzyjają produkcji owoców wśród których dominują truskawki. Na obszarze gminy najczęściej występują gleby wytworzone z lessów, brunatne gliniaste,ilaste i pyłowe. Gleby te odznaczają się wysoką urodzajnością i zaliczone są głównie do I, II i III klasy bonitacyjnej, lokalnie występują niewielkie powierzchnie gleb IV klasy.
Na obszarze gminy Kocmyrzów-Luborzyca występuje wiele gatunków roślin i zwierząt (w tym chronionych). Tereny leśne, które występują głównie w północnej części gminy (miejscowości Łuczyce, Marszowice, Goszyce, Goszcza, Wilków) stanowią kompleksy złożone z brzozy, dębu, sosny, grabu, olchy. Dominującym powierzchniowo typem siedliskowym lasów jest las wyżynny świeży. Ogółem powierzchnia lasów na terenie gminy wynosi 423 ha, w tym prywatne 47 ha. Największy kompleks leśny znajduje się w miejscowości Goszcza i obejmuje obszar o powierzchni około 215 ha.
Obrazy z dziejów ziem dzisiejszej gminy Kocmyrzów-Luborzyca
Początki nieomal wszystkich miejscowości, tworzących dziś gminę Kocmyrzów-Luborzyca sięgają epoki średniowiecza. Wyjątkiem są tylko Baranówka i Wysiołek Luborzycki, które powstały w XIX i XX wieku. Oto, jak chronologicznie w dokumentach źródłowych, pojawiały się pierwsze informacje o miejscowościach gminy: Goszcza (1198), Luborzyca (1218-1229), Marszowice (1229), Rawałowice (1238), Pietrzejowice (1252), Wiktorowice (1253), Łososkowice (1266), Skrzeszowice (1273), Karniów (1278), Wilków (1288), Prusy (1289), Łuczyce (1309), Maciejowice (1324), Czulice (1325), Zastów (1357), Goszyce (1361),Kocmyrzów (1367), Krzysztoforzyce (1374), Sadowie (1379), Dojazdów (1389), Głęboka (1390),Wola Luborzycka (1410), Sulechów (1422). Ta średniowieczna geneza miejscowości dzisiejszej gminy Kocmyrzów-Luborzyca bynajmniej nie oznacza, iż ziemie te nie były zamieszkałe we wcześniejszych okresach historycznych. Przeprowadzone w 1931 roku badania archeologiczne, którymi kierował Tadeusz Reyman pozwoliły odkryć w Goszycach liczne ślady osadnictwa i działalności ludzkiej pochodzące z wcześniejszych epok historycznych. Odkryto wówczas m.in. pozostałości cmentarzyska i ceramikę datowaną na epokę wczesnego brązu, a więc czasy pomiędzy 3500–2000 p.n.e., a także pozostałości osady z wczesnego okresu wpływów kultury prowincjonalno-rzymskiej. Z kolei w roku 2016 podczas prac archeologicznych poprzedzających budowę drogi S7, w okolicach Sadowia odkryta została najstarsza osada obronna z epoki brązu, której istnienie datowane jest na okres pomiędzy 2200 a 2050 p.n.e. Jednakże to w epoce średniowiecza tereny te przeżywały okres znacznego rozwoju gospodarczego i społecznego. Urodzajne ziemie, położone w pobliżu stołecznego Krakowa stały się jego naturalnym zapleczem rolniczym. Nie bez znaczenia dla rozwoju tych obszarów było usytuowanie ich w pobliżu jednego z najważniejszych ówczesnych szlaków drogowych, który łączył Kraków z Wiślicą. Nie przerwały go nawet tak dramatyczne wydarzenia jak niszczycielskie najazdy tatarskie z lat 1241 i 1259/1260. O gospodarczym rozkwicie tych ziem najlepiej świadczyć może fakt uznania przez historyków majątku biskupów krakowskich znajdującego się w parafii luborzyckiej za jeden z najbardziej dochodowych spośród wszystkich posiadanych przez nich w XIV wieku. Biskupi dwór w Luborzycy odwiedzali m.in. Władysław Jagiełło i jego małżonka św. Jadwiga (1393 r.). Najstarsza z istniejących do dziś na tych ziemiach parafii to parafia w Luborzycy, której powstanie datuje na początki trzeciej dekady XIII stulecia. Z kolei pierwsze informacje potwierdzające istnienie parafii w Czulicach i Goszczy pochodzą z XIV wieku. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż już w średniowieczu brak na tym terenie własności królewskiej czy też książęcej. Wszystkie wzmiankowane miejscowości są bowiem własnością kościelną lub rycerską. Spośród średniowiecznych rodów rycerskich związanych z ziemiami dzisiejszej gminy Kocmyrzów-Luborzyca na szczególną uwagę zasługuje ród Szafrańców, związanych z miejscowością Łuczyce, którego przedstawiciele na przełomie XIV i XV stulecia sprawowali najwyższe urzędy w Królestwie Polski i uczestniczyli w najważniejszych wydarzeniach politycznych tych czasów. I tak, np. Piotr II Szafraniec z Pieskowej Skały i Łuczyc, blisko związany z dworem króla Władysława Jagiełły był m.in. starostą łęczyckim (1406-1418), chęcińskim (1410, 1418-1421), sieradzkim (1418-1437) i krakowskim (1431-1432). Brał udział w bitwie pod Grunwaldem, gdzie własnym kosztem wystawił chorągiew rycerską. Z kolei jego brat Jan Szafraniec był biskupem włocławskim i kanclerzem koronnym, a także rektorem Akademii Krakowskiej (ob. UJ). Obu braci Szfrańców zaliczyć można do dobroczyńców krakowskiej uczelni, której działalność wspierali na rożne sposoby. Podobnie, jak i Piotr II Szafraniec pod Grunwaldem w 1410 roku walczył także i niestety poległ ówczesny właściciel Czulic Imram Starszy., o czym wzmiankuje w swoich „Rocznikach Królestwa Polskiego” Jan Długosz. Na dworze pierwszego z Jagiellonów ważną rolę odgrywał także Abraham „Czarny” z Goszyc, którego przydomek wywodził się najprawdopodobniej od kruczoczarnego koloru włosów. Jedną z najważniejszych dat w historii tych ziem był rok 1401. Wtedy to ówczesny biskup krakowski Piotr Wysz z Radoliny przekazał probostwo w Luborzycy wraz z pochodzącymi z tej parafii dochodami na rzecz Akademii Krakowskiej. Darowizna ta przekazana została początkowo na rzecz całej krakowskiej Alma Mater. Ostatecznie jednak od roku 1422 beneficjum luborzyckie stało się uposażeniem Kolegium Prawników Akademii Krakowskiej. Od tego roku proboszczem w Luborzycy był zawsze jeden z profesorów lub doktorów wspomnianego Kolegium Prawników. Taka sytuacja trwała aż do pierwszych dekad XIX stulecia. Spośród licznego grona proboszczów luborzyckich związanych z krakowską uczelnią wymieńmy tu tylko nazwiska Mikołaja Hinczowicza, podskarbiego króla Władysława Jagiełły, (prawdopodobnego inicjatora budowy murowanego kościoła w Luborzycy - ok. 1433r.), Mikołaja Dobrocieskiego - rektora krakowskiej Alma Mater czy też księdza profesora Andrzeja Lipiewicza, fundatora późnobarkowego ołtarza głównego luborzyckiej świątyni. Związki z krakowskim Uniwersytetem przyniosły istotny rozwój oświaty na tych ziemiach. Już w połowie XV stulecia znajdujemy w źródłach informację o istnieniu w Luborzycy szkoły parafialnej, znajdującej się pod opieką Uniwersytetu, która swój najlepszy okres przeżywała w drugiej połowie XV i na początku XVI wieku. Druga połowa XVII w. stała się nie tylko dla tych ziem początkiem upadku społeczno-gospodarczego. Zniszczenia wojenne (m.in. z okresu „szwedzkiego potopu”, kiedy to ograbiony został przez Szwedów - jesienią 1655 r. luborzycki kościół), kontrybucje i rekwizycje dokonywane na tych ziemiach przez wojska szwedzkie, siedmiogrodzkie, rosyjskie, a także i polskie, epidemie chorób zakaźnych (z których najstraszniejsza dotknęła te tereny w pierwszych latach XVIII w.) spowodowały drastyczny spadek poziomu życia, który w szczególności dotknął ludność wiejską. Wiek XVIII to czasy dalszego upadku znaczenia Rzeczypospolitej. Ostatnią próbą zachowania Jej niepodległości była Insurekcja Kościuszkowska 1794 r., którą rozpoczęła przysięga złożona przez Tadeusza Kościuszkę na Rynku Krakowskim, w marcu tegoż roku. Kilka dni później T. Kościuszko wraz ze swoimi oddziałami dotarł do Luborzycy, gdzie przebywał od 1 do 3 kwietnia 1794 r. Tutaj przeprowadził m.in. reorganizację swojej armii. Rankiem 3 kwietnia 1794 r. oddziały powstańcze wyruszyły z Luborzycy w kierunku Racławic, gdzie 4 kwietnia doszło do zwycięskiej bitwy z wojskami rosyjskimi. Po okresie wojen napoleońskich losy tych ziem na ponad sto lat ukształtowały postanowienia Kongresu Wiedeńskiego (1814-1815). W ich wyniku tereny te zostały podzielone i przyłączone częściowo do Austrii, częściowo zaś do Rosji, stając się obszarami nadgranicznymi dwóch zaborczych monarchii. Walka o odzyskanie niepodległości zdominowała historię Polski XIX stulecia. Sprawa ta znalazła także swoje miejsce w historii ziem naszej gminy. Mieszkańcy z tych terenów aktywnie włączyli się w walkę z rosyjskim zaborcą w Powstaniu Listopadowym (1830-1831), następnie w walkę o niepodległość podczas Powstania Krakowskiego 1846 r. Z kolei podczas Powstania Styczniowego w dniach od 6 do 11 marca 1863 r. stacjonował w Goszczy oddział generała Mariana Langiewicza. Dnia 11 marca 1863 r. w punkcie granicznym na Baranie (dzisiejsze centrum gminy Kocmyrzów-Luborzyca w okolicach siedziby urzędu gminy), generał odebrał nominację na stanowisko Dyktatora Powstania. Na przełomie XIX i XX wieku ważnym lokalnym centrum działalności niepodległościowej był dwór w Goszycach. Tam właśnie zatrzymał się patrol zwiadowczy majora Władysława Beliny-Prażmowskiego wysłany przez Komendanta J. Piłsudskiego na ziemie zaboru rosyjskiego w przeddzień wybuchu I wojny światowej. Patrol ten, będący pierwszym od czasów Powstania Styczniowego polskim oddziałem wojskowym, który przekroczył graniczny kordon, wszedł na teren zaboru rosyjskiego w nocy z 2/3 sierpnia 1914 roku przez wsp. przejście graniczne Baran. W listopadzie i grudniu 1914 ziemie naszej gminy stały się miejscem zaciętych walk rosyjsko – austriackich (tzw. bitwa krakowska). W ich wyniku wojska carskie zmuszone zostały ostatecznie do opuszczenia tych terenów. Rozpoczęła się okupacja austriacka trwająca do 1918 r., kiedy to Polska ostatecznie odzyskała niepodległość. Po tych tragicznych wydarzeniach pozostały w wielu miejscowościach dzisiejszej gminy cmentarze i mogiły poległych wówczas żołnierzy. Znajdują się one m.in. w Kocmyrzowie, Karniowie, Czulicach, Prusach, Goszczy i Skrzeszowicach. Ponadto na obszarze dawnego przejścia granicznego Baran, po dzień dzisiejszy, zachowały się budynki straży granicznej - w Kocmyrzowie (austriacki, dziś siedziba Poradni Rehabilitacyjnej) i w Luborzycy (rosyjski, w którym obecnie mieści się Szkoła Podstawowa im. Noblistów Polskich). W okresie II Rzeczypospolitej (1918-1939) miejscowości tworzące dziś Gminę Kocmyrzów-Luborzyca znalazły się nie tylko w różnych gminach, ale i województwach. Część z nich została włączona do powiatu miechowskiego i województwa kieleckiego, część zaś do województwa krakowskiego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenach tych nastąpił istotny rozwój wielu inicjatyw społecznych i kulturalnych. Powstawały wówczas Kółka Rolnicze, tworzono nowe jednostki Straży Pożarnej, a w Luborzycy dzięki staraniom mieszkańców parafii wybudowany został Dom Ludowy. Rozwijały swoją działalność orkiestry dęte z Luborzycy (założona w 1887 r.) i Skrzeszowicach (istniejąca od 1915 r.). W sierpniu 1924 r. odwiedził Goszyce Marszałek Józef Piłsudski wraz z uczestnikami wspomnianego już patrolu Beliny-Prażmowskiego. Dziesięć lat później w listopadzie 1934 roku przebywał w Łuczycach Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki, który dokonał tu uroczystego otwarcia nowego odcinka trasy kolejowej łączącej Kraków ze stacją Tunel k. Miechowa. Dzień 1 września 1939 roku rozpoczął jeden z najtragiczniejszych okresów w dziejach naszego kraju, jakim były lata II wojny światowej. Trwająca ponad pięć lat okupacja przyniosła ze sobą terror, strach i poniżenie. Mimo to już na początku 1940 roku działały na tym terenie organizacje konspiracyjne. Wśród nich najważniejszą rolę odgrywały oddziały Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. W czasie hitlerowskiej okupacji prowadzono na tych terenach tajne nauczanie, wydawano podziemną prasę (drukarnia w Marszowicach). Schronienie znaleźli tu m.in. Polacy wysiedleni z Wielkopolski, a po upadku Powstania Warszawskiego 1944 roku mieszkańcy stolicy. Wśród nich byli m.in. późniejszy laureat literackiej Nagrody Nobla - Czesław Miłosz oraz Jan Józef Szczepański, którzy schronienie znaleźli we wspomnianym dworze Zofii Zawiszanki Kernowej w Goszycach. Czas niemieckiej okupacji spędził w Goszycach także Jerzy Turowicz, wieloletni redaktor naczelny krakowskiego „Tygodnika Powszechnego”, mąż Anny Gąsiorowskiej, córki Zofii Zawiszanki i jej pierwszego męża, legionisty a potem generała Wojska Polskiego Janusza Gąsiorowskiego. Ślady tych tragicznych lat odnaleźć możemy dziś na luborzyckim cmentarzu, gdzie znajduje się m.in. mogiła partyzantów ze Zgrupowania Armii Krajowej „Żelbet” oraz cichociemnych poległych 8 maja1944 r. w walce z oddziałem żandarmerii niemieckiej oraz symboliczna mogiła poświęcona pamięci lotników alianckich zestrzelonych przez Niemców 17 sierpnia 1944 roku podczas lotu powrotnego po wykonaniu zrzutu z pomocą dla walczącej Warszawy. W Marszowicach, Wilkowie i Luborzycy znajdują się mogiły mieszkańców gminy zamordowanych przez hitlerowców podczas akcji pacyfikacyjnej przeprowadzonej 3 lipca 1943 r.
ZABYTKI
Kościół pw. św. Mikołaja w Czulicach
Pierwsze wzmianki o parafii w Czulicach pochodzą z lat trzydziestych XIV wieku. Obecny kościół drewniany, mający charakterystyczne cechy późnogotyckiego budownictwa sakralnego zbudowany został prawdopodobnie około 1547 roku. W latach późniejszych kilkakrotnie przebudowywany i restaurowany. W kościele znajduje się pochodząca z XV wieku kamienna płyta nagrobna Jana Czulickiego, domniemanego fundatora kościoła. Najstarsze detale architektoniczne kościoła (portale, okno) pochodzą z XVI wieku. Na jednym z portali umieszczona jest data 1547. Historyczne wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVII i XVIII stulecia. Należy wymienić tu m.in. późnobarokową chrzcielnicę, kielich pochodzący z 1673 roku, czy powstałą w XVIII wieku rzeźbę przedstawiającą Chrystusa Ukrzyżowanego.
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Goszczy
Pierwsze wzmianki o kościele w Goszczy pochodzą ze schyłku XIV wieku. Był to prawdopodobnie kościół drewniany. Obecny, murowany kościół wzniesiono i konsekrowano w roku 1737. Istniejąca dziś wieża kościoła dobudowana została w 1928 roku. Brak jest jednoznacznej możliwości określenia stylu architektonicznego kościoła. Do najcenniejszych elementów jego wyposażenia należy zaliczyć m.in. chrzcielnicę kamienną ozdobioną herbami, w tym herbem kapituły krakowskiej, pochodzącą najprawdopodobniej z XVI wieku, późnobarokową ambonę, obraz ukrzyżowania Chrystusa z XVIII w. a także kielich datowany na rok 1705.
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Luborzycy
Najstarsza budowla sakralna na obszarze Gminy Kocmyrzów-Luborzyca. Pierwotny, drewniany kościół ufundowany został przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w latach trzydziestych XIII wieku. Obecny, murowany kościół pochodzi sprzed 1433 roku a jego fundację wiąże się z osobą Mikołaja Hińczowicza, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego i doradcę króla Władysława Jagiełły. Od początku XV wieku, aż po wiek XIX kościół i parafia w Luborzycy były związane z krakowską Alma Mater. Wśród wielu zabytków sztuki sakralnej luborzyckiego kościoła wymienić należy barokową chrzcielnicę, kropielnicę ołowianą z przełomu XIII i XIV wieku czy pochodzący z XVIII wieku ołtarz główny. Największą wartość historyczną spośród zabytków znajdujących się w tej świątyni prezentują: kociołek do lawetarza z XII wieku, kielich z początku XV wieku, będący przeróbką kielicha o proweniencji romańskiej, monstrancja powstała w latach 1460-1470, ampułki z 1534 roku. Osobna wzmianka należy się luborzyckiej antabie, będącej jednym z najstarszych zabytków wczesnośredniowiecznej sztuki brązowniczej w Polsce, a datowanej na okres pomiędzy XIII a XIV wiekiem. W drzwiach kościoła w Luborzycy umieszczona jest wierna kopia oryginalnej antaby. Uzupełnieniem gotyckiego charakteru kościoła w Luborzycy jest neogotycka dzwonnica z trzema dzwonami.
Parafia w Luborzycy przez niemal pięć wieków związana była z krakowską Alma Mater, a jej proboszczem był zawsze jeden z profesorów lub doktorów Kolegium Prawników. Od 1 do 3 kwietnia 1794 r. w Luborzycy stacjonowały oddziały Tadeusza Kościuszki, które stąd rankiem 3 kwietnia wyruszyły przez Koniuszę w kierunku Racławic, gdzie następnego dnia pokonały oddziały armii rosyjskiej. W pobliżu świątyni znajduje się Pomnik Poległym za Ojczyznę, odsłonięty w 1968 roku i poświęcony pamięci mieszkańców Gminy Kocmyrzów-Luborzyca poległych w walce o niepodległą Polskę. Na pomniku umieszczony jest napis: „Kosynierom 1794, Powstańcom 1863, Partyzantom 1939 - 1945”. W roku 1988 treść napisu uzupełniona została o słowa: „Legionistom i Żołnierzom I i II wojny światowej”.
Drewniana kaplica pw. św. św. Otylii i Łucji w Wilkowie
Powstała najprawdopodobniej w XVII stuleciu, w okresie kiedy Wilków stanowił własność Opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Odwiedzając wilkowską kaplicę warto zwrócić uwagę na jej wyposażenie, a w szczególności barokowy ołtarzyk z malowanym temperą na desce obrazem św. Otylii i klęczącym przed nią zakonnikiem ze Zgromadzenia Cystersów; dwustronne skrzydła tryptyku z postaciami świętych: Jana Chrzciciela, Doroty, Stanisława Biskupa i Męczennika oraz Katarzyny (XVI w.), a także skrzydła, niestety nie zachowanego do dziś ołtarza manierystycznego z postaciami św. Jana i prawdopodobnie św. Kolomana, datowane na przełom XVI i XVII w. Można także zobaczyć zachowane w dobrym stanie późnobarokowe posągi świętych.
Zespół dworski wraz z parkiem w Goszczy
Klasycystyczny dwór w Goszczy został zbudowany najprawdopodobniej w drugiej ćwierci XIX stulecia. Na przełomie XIX/XX wieku, staraniem ówczesnego właściciela Zygmunta Zubrzyckiego został on gruntownie przebudowany. Budynek dworu otoczony jest parkiem, stanowiącym prawdopodobnie pozostałości dawnego parku geometrycznego. Obecnie stanowi on własność prywatną . W okresie Powstania Styczniowego (6-11 marca 1863 r.) dwór w Goszczy był siedzibą generała Mariana Langiewicza i jego sztabu.
Drewniany dwór tzw. „stary” w Goszycach
Drewniany budynek tzw. „starego” dworu w Goszycach uznawany jest za najstarszy zachowany drewniany dwór w Polsce. Najprawdopodobniej pochodzi on z drugiej polowy XVII wieku (legenda wiąże czas jego powstania z czasami króla Jana III Sobieskiego). Został on przebudowany w XVIII wieku. Jest to budowla drewniana z charakterystycznym mansardowym, gontowym pokryciem dachu. Obecnie jest on własnością prywatną. Dziś „stary” w Goszycach udostępniany jest do zwiedzania jedynie z zewnątrz, po wcześniejszym umówieniu terminu
„Nowy” murowany dwór wraz z kompleksem parkowym w Goszycach
Został zbudowany około 1897 roku, a autorem projektu budynku dworskiego, miał być według źródeł rodzinnych architekt Teodor Talowski. W XX stuleciu dwór w Goszycach był miejscem wielu ważnych wydarzeń historycznych. W dniu 4 sierpnia 1914 r. do domu tego dotarła tzw. „Siódemka Beliny”, patrol zwiadowczy legionistów Józefa Piłsudskiego. W 1924 dwór odwiedził sam Marszałek Piłsudski, by odsłonić tablicę upamiętniającą to wydarzenie. Na przełomie lat 1944-1945 mieszkał tu Czesław Miłosz, późniejszy laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W 1981 był tu z wizytą Lech Wałęsa, przywódca Solidarności, ruchu społecznego opozycji demokratycznej, która doprowadziła do upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku. (informacje podana za https://nowydworwgoszycach.pl/historia-miejsca/). Obecnie „Nowy” dwór w Goszycach jest własnością państwa Marty i Michała Smoczyńskich, spadkobierców rodziny Zawiszów. Jest on miejscem, w którym organizowane są liczne imprezy i spotkania o charakterze kulturalnym.
Zespół dworski: dwór z otoczeniem, relikt parku ze stawem w Kocmyrzowie
Najstarsza zachowana drewniana część dworu w Kocmyrzowie pochodzi najprawdopodobniej z połowy XIX wieku. U schyłku XIX stulecia, do pierwotnego budynku dworu, dobudowana została część murowana. Dwór w Kocmyrzowie został gruntownie przebudowany w pierwszych dekadach XX wieku. Obok budynku dworu w skład zespołu dworskiego wchodzą także niewielkie pozostałości dawnego parku krajobrazowego wraz ze stawem. Obecnie dwór w Kocmyrzowie stanowi właśność Gminy Kocmyrzów-Luborzyca.
Zespół dworski w Skrzeszowicach
Otoczony parkiem krajobrazowym murowany dwór w Skrzeszowicach pochodzi z lat osiemdziesiątych XIX wieku, a inicjatorem jego budowy był właściciel dóbr skrzeszowickich Bogusław Kleszczyński senior. Dwór został gruntownie przebudowany i rozbudowany przez jego syna Bogusława Kleszczyńskiego juniora w latach 1939 – 1944. Wykonany jest w stylu modernistycznym wg. projektu architekta Józefa Gałęzowskiego. W skład zespołu dworskiego w Skrzeszowicach obok budynku dworu, wchodzą także m.in. murowana gorzelnia, wybudowana w 1910 roku, kuźnia murowana powstała około 1890 roku oraz spichlerz z około 1891 roku. Obecnie dwór w Skrzeszowicach należy do Małopolskiej Hodowli Roślin Sp z o.o.
Zespół dworski w Wilkowie
Korpus dworu w Wilkowie pochodzi najprawdopodobniej z XVIII wieku. W drugiej połowie XIX stulecia dwór w Wilkowie został znacząco rozbudowany zapewne z inicjatywy Józefa Zubrzyckiego. W skład zespołu dworskiego obok budynku dworu wchodzą także pochodząca z pierwszej połowy XIX stulecia obora oraz otaczający dwór park krajobrazowy z przełomu XIX i XX wieku. Obecnie zespół dworski w Wilkowie jest własnością prywatną.
Przydatne informacje:
- tel. alarmowy 112 (pogotowie - Kraków, policja - Słomniki)
- całodobowa przychodnia lekarska - Kocmyrzów, pl. Niepodległości 1 (centrum), tel. 12 397 10 99
- UG Kocmyrzów-Luborzyca (sprawy turystyki) tel. 12 387 14 10 w. 42; e-mail: publikacje@kocmyrzow-luborzyca.ug.gov.pl
- informacje komunikacyjne (MPK, PKP) - www.jakdojade.pl/krakow
- noclegi:
Goszcza „Stajnia Kochul”, Goszcza Kielnik 66, tel. 606 80 36 20
Goszyce „Nowy Dwór”, www.nowydworwgoszycach.pl , tel. 602 631 161
Kocmyrzów: „Kocmyrzówka”, ul. Szmaragdowa 9, tel. 500 179 179; „Noclegi Kocmyrzów”, ul. Fiołkowa, tel. 506 505 582
Luborzyca „Dom Kolping”, Wysiołek Luborzycki 133, tel. 12 387 15 83
